Przemysław Pawlak, Witkacy. Biografia. Redakcja: Agnieszka Dziewulska. Projekt graficzny: Andrzej Barecki. Indeks osób: Przemysław Pawlak. Korekta: Dobrosława Pankowska. Fotografia na obwolucie: S.I. Witkiewicz, Ja z foką i rewolwerem, fot., 1899, Kolekcja Stefana Okołowicza. Ilustracja na okładce: S.I. Witkiewicz, Krwawa pięta wzrok rozpęta / I na inny zwróci tor..., ołówek, kredka, III 1932, Kolekcja Stefana Okołowicza. Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2025, s. 560. 

Książka Przemysława Pawlaka to wyjątkowo udana próba ukazania skomplikowanej osobowości Stanisława Ignacego Witkiewicza jako jednostki nieprzeciętnej, prawdziwego Istnienia Poszczególnego. Jawi się on jako wszechstronny geniusz, a jednocześnie bohater niemal pozytywistyczny, morderczo pracowity, wymagający od siebie więcej niż od innych. Postać Witkacego została precyzyjnie osadzona w realiach epoki, w jej społeczno-politycznych, naukowych i historycznych kontekstach, zawsze z doskonałą znajomością źródeł, także tych dotąd niepublikowanych lub zapomnianych. Autor zdradza przy tym głęboką intuicję psychologiczną w odtwarzaniu stanów emocjonalnych swojego bohatera i kreśli jego portret z powieściową swadą, niemal jak Bolesław Prus, gdy pisał o Wokulskim. Trudno się od tej książki oderwać, trudno o niej zapomnieć.

Janusz Degler