Wojciech Orliński, Lem w PRL-u czyli nieco prawdy w zwiększonej objętości. Na podstawie korespondencji Stanisława Lema. Opieka redakcyjna: Maciej Zarych. Redakcja: Bianka Dziadkiewicz. Korekta: Ewa Kochanowaicz, Urszula Srokosz-Martiuk, Krystyna Zalewska. Projekt okładki i opracowanie graficzne: Przemek Dębowski. Przekłady listów: z języka niemieckiego – Elżbieta Zarych, z języka angielskiego – Maciej Płaza. Wydawnictwo Literackie, Kraków 2021, s. 500.

Życie codzienne geniusza w PRL-u

Stanisław Lem większość życia przeżył w PRL-u. W tym czasie napisał też wszystkie swoje najważ­niejsze dzieła. Skomplikowana codzienna rzeczywi­stość minionego systemu była nieubłagana również dla niego, niekiedy boleśnie sprowadzając futu­rologa na ziemię. Wybitny lemolog i dziennikarz Wojciech Orliński opowiada o PRL-u oczami Lema. Wykorzystuje do tego jego bogatą korespondencję z lat 1951-1990.

Listy Stanisława Lema dostarczają wielu wdzięcz­nych przykładów do studiowania absurdów PRL-u, bo chociaż przez większość czasu trzymał się z daleka od bieżącej polityki, uważnie ten ustrój obserwował. Analizował jego absurdalność z punktu widzenia cybernetycznego, jako szczególny przypadek pewne­go wiecznie rozregulowanego mechanizmu, którego dobrze wyregulować nie sposób, bo chaos jest podsta­wą jego działania.

Wojciech Orliński

Czasem śmieszne, czasem straszne historie poty­czek Lema z PRL-em dotyczą życia wydawnicze­go, filmu, aktywności społecznej i motoryzacji. Poznajemy tu między innymi kulisy powstawania produkcji Wajdy, problemy z konserwacją ukocha­nych pojazdów, nieporozumienia w kontaktach z wydawcami i zmagania z urzędami. W korespon­dencji z przyjaciółmi Lem przedstawił własną cie­kawą analizę „eksperymentu” komunistycznego, a także zalecaną przez siebie strategię postępowa­nia wobec władz i cenzury.