Wojciech Kajtoch, Mierzeja i inne wiersze. Ilustracje: Piotr Prażuch. Fotografia autora: Łucja Lange. Wydawnictwo AUREUS, Kraków 2020, s. 32.

Wojciech KAJTOCH (ur. 1957) jest językoznawcą, medioznawcą, krytykiem literackim i poetą oraz profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wydał między innymi: „Bracia Strugaccy (zarys twórczości)”, Kraków 1992; „Pisarze wo­bec innych światów swoich epok...”, Kraków 1994; „Presymbolizm, symbolizm, neosymbolizm... Rzecz o czytaniu wierszy”, Kraków 1996; „Świat prasy alternatywnej w zwierciadle jej słownictwa”, Kra­ków 1999; „Językowe obrazy świata i człowieka w prasie młodzieżowej i alternatywnej” (t. l i t. 2), Kraków 2008; „O prozie i poezji. Wybór szkiców i esejów z lat 1980-2010”, Częstochowa 2011, „Szkice polonistyczno-rusycystyczne”, Olsztyn 2015, „Szkice o fantastyce”, Stawiguda 2015, „Szkice językoznawczo-prasoznawcze, Kraków 2016, „Osiem szkiców o dziełach kultury popularnej, Kraków 2019, powieść „Listy z Moskwy, Kraków 2015 i tomiki wierszy. Jego prace publikowano m.in. w Melbour­ne, Houston, Moskwie, Doniecku, Belgradzie i sy­beryjskim Abakanie – po angielsku, rosyjsku i serbsku. Jest redaktorem naczelnym „Zeszytów Prasoznawczych”.

Ignacy S. Fiut, Tylko nie czytaj tego nikomu. Redakcja i projekt okładki:  Jacek Rabus.  Fotografia autora: zbiory własne autora (Jacek J. Molęda). Wydawnictwo AUREUS, Kraków 2020, s. 46.

Prof. dr hab. Ignacy S. Fiut – profesor filozofii w Aka­demii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, w Katedrze Kulturoznawstwa i Filozofii na Wydziale Humanistycz­nym AGH. Nauczyciel akademicki, poeta, krytyk literacki.

Autor jedenastu tomików wierszy: Próba zapytywania (1989), Prawo Natury (1991), Zoologia Rozumu (1993), Logika Serca (1996), Wyznania Różowej Pantery (1999), Czas na egzorcystę (2004), Polisemia piękna (2009), Moja Samotrake (2011), Moje sny i inne wiersze (2014), Pegazowi prosto w oczy (2018), Dusze (2019) oraz czterech książek poświęconych poezji współczesnej: Światy poetów. Szkice literacko-filozoficzne z lat 1980-1996 (1996), Kulturowa tożsamość poetów. Prezenta­cje i analizy (2008), Tożsamości światów poetów (2014), Kultury literackie poetów (2017).

Wydał również następujące prace z dziedziny filozofii: Człowiek według Alberta Camusa. Studium Antropolo­gii egzystencjalnej (1993), Filozofia ewolucyjna Konra­da Zachariasa Lorenza. Studium problemowe i histo­ryczne (1994), Negacja i Niebyt. Ujęcie systemowe Georga W. F. Hegla i Martina Heideggera (1997), Filozo­fia – media – ekologia (1998), ECO-etyki. Kierunki rozwoju aksjologii współczesnej przyjaznej środowisku (1999), Ekofilozofia. Geneza i problemy (2003), Media @ Internet. Szkice filozoficzno-medioznawcze z lat 2000-2006 (2006), Tadeusz Garbowski – prekursor filozofii ewolucyjnej (2012), Wiedza w perspektywie ewolucyjnej (2017, wraz z M. Urbaniakiem). Pod jego redakcją w latach 2000-2013 ukazało się trzynaście tomów rocznika filozoficznego „Idee i Myśliciele". Członek Związku Literatów Polskich od 1991 roku oraz Stowarzyszenia Twórczego Literacko-Artystycznego z siedzibą w Krakowie.

Agnieszka Teterycz-Puzio, Polscy krzyżowcy. Fascynująca historia wędrówek Polaków do Ziemi Świętej. Redaktor prowadzący: Bogumił Twardowski. Redakcja i korekta: Anna Gądek. Projekt okładki: Mariusz Banachowicz. Projekt typograficzny: Grzegorz Kalisiak. Wydawnictwo Poznańskie sp. z o.o., Poznań 2020, s. 368.

Poznaj świat polskich krzyżowców i średniwiecznych pielgrzymów do Jeruzalem!

W epoce średniowiecza Polacy, tak jak inni Europejczycy, wędrowali do Ziemi Ściętej jako waleczni krzyżowcy lub pobożni pielgrzymi. Wracali odmienieni, o czym wiemy ze świadectw ich energicznych działań: nowych fundacji, budowli i instytucji. Podróżowali polscy władcy, dygnitarze, a także bogatsi rycerze, a nawet mieszczanie. Wśród znanych krzyżowców i pątników widzimy: Henryka Sandomierskiego, Bogusława X Pomorskiego czy Jana Długosza.

Jednak wyprawy krzyżowe na Bliski Wschód nie rozbudzały w Polsce tak wielkich namiętności, jak to było w przypadku naszych sąsiadów Czechów czy nawet Skandynawów.

Co było tego przyczyną?

Autorka zbiera wszystkie możliwe informacje na ten temat i odsłania wiele nieznanych faktów. Z książki dowiemy się nie tylko kto, kiedy i dlaczego, ale przede wszystkim poznamy ówczesne ceny, środki lokomocji, szlaki i relacje ze spotkań z obcymi.

Turcy napadli na wenecką galerę, mimo posiadania przez nią listów gwarancyj­nych. Atak trwał cztery godziny. W tym czasie strzelano do przystawiających dra­biny, używano podczas walki wszelkich dostępnych przedmiotów, np. garnków, koców lub derek zamiast hełmów, czy tarczy z desek. Joannita Garzoni zarzu­cał organizatorom przewozu, że statek nie był dobrze uzbrojony. Spłonęły m.in. przedni i tylny żagiel. Ranny został pa­tron otrzymując pięć strzałów. Turcy po­dejmowali bowiem kilkukrotnie próby abordażu. Kilku janczarów zrzucono ze statku, w tym Turka „wielkiego, a strasz­nego”, z długą kitą strąconego dwukrot­nie przez Bogusława, także wysokiego z postury. Książę owego Turka miał zabić rożnem z nadzianymi kurczakami. Szwaj­car Schrüpfen, relacjonujący przebieg bitwy, wspominał, że kilku pasażerów; w tym książę z Pomorza, zamknęło się w kajucie, później jednak podjęło walkę.

fragment książki

Zygmunt Dekiert, Poza horyzontem. Konsultacja i wybór tekstów: Katarzyna Michalewska. Projekt okładki i grafiki: Elżbieta Krenz. Wydawnictwo Kontekst, Poznań 2020, s. 82.

OD AUTORA

Subiektywne czasu odczuwanie...

Nasze emocje, nasze skupienia uwagi oscylują wokół zagadnienia zawar­tego w pytaniu: Co dla nas samych znaczy: przeszłość, teraźniejszość, czy to, co jeszcze nie zaistniało a zaistnieje nieodwołalnie – przyszłość? Ro­dzi się drugie pytanie: Który z tych HORYZONTÓW CZASU jest dla nas najważniejszy, który stanowi płaszczyznę odniesienia, drąży nasze myśli, przysparza najwięcej emocji?

Poecie wyzwolonemu z labiryntu Czasu łatwiej znaleźć odpowiedź na nurtujące pytania, gdyż potrafi swobodnie, bez lęku i z twórczą nadzie­ją poruszać się w świecie wspomnień (wiersze retrospektywne), dotykać tego co tu i teraz i rzecz najważniejsza, tylko jemu przyznano prawo do kreowania świata na obraz i podobieństwo tego, co tylko on postrzega przez pryzmat swojej wyobraźni i słowem wypowiedzieć potrafi. Właśnie ta możliwość pozwala na wędrówkę poza Czasem, rejs na pokładzie ża­glowca doznań, loty w przestworza, które stwarzają niepowtarzalną szan­sę sięgania wzrokiem poza widnokrąg codzienności, pozwalają odkrywać to, co jeszcze nieodkryte – prowokujące tajemnicą. Temat ten, tak piękni i sugestywnie zaistniał w przedsłowiu do mojej książki.

W tym kontekście pojawiają się pytania związane z przesłaniem jakie ukryłem w mojej publikacji: Czy tam za horyzontem można drzewom nadawać imiona? Czy można im podać dłoń na przywitanie? Wiersz – jeżeli ma się jawić „dobrym” wierszem, winien pozostać nie do końca odkryty, zdany na łaskę czytelnika, jego wrażliwość niosącą pierwiastek prowokujący do osobistej interpretacji. Tylko wtedy odbiorca utworu po­traktuje go jako „własny” i tylko wtedy słowa wiersza zapadną w pamięć. Zbiorem swoich utworów zachęcam do wędrówki poza horyzont zwy­kłych, prozaicznych spraw, tych wyjętych z pamięci i tych, które pulsują chłodem lub gorącem dzisiejszego dnia.

Być może naga, realna rzeczywistość pozostanie odsunięta w metafizycz­ną przestrzeń postrzegania Czasu w zupełnie innym wymiarze, kreślone­go magią parametrów jego stwarzania.

Zygmunt Dekiert

Zygmunt Dekiert, poeta, recenzent, urodził się w 1946 roku w Szamotułach. Absolwent UAM Poznań – mgr pedagogiki. Mieszkał w Poznaniu, aktualnie od paru lat – w Siekierkach Wielkich, miejscowości sygnowanej twórczością literacką i wielkim patriotyzmem – Augusta Wilkońskiego. Pierwsze wiersze, fraszki, aforyzmy autora książki powstają w 1998 roku i od tego czasu pozostaje związany z Klubem Literackim „Dąbrówka” (poprzednia nazwa klubu CK. „Zamek”) oraz Literackim Klubem Nauczycieli Miasta Poznania. Członek Związku Lite­ratów Polskich. Juror konkursów poetyckich i recytatorskich. Wydał pięć zbiorów wierszy: „Afrodyta w zapachu tęsknoty” – 2004, „Łza pomarańczy” – 2006, „Dywagacje okazjonalne” – 2008, „77 mgnień słowa” – 2010 i „Tak daleko, za krótko” – 2017 roku. Laureat konkursów poe­tyckich. Wiersze poety publikowano w almanachach i antologiach oraz na łamach krajo­wej i zagranicznej prasy literackiej; gościły także na antenach radia i TV. Utwory Zygmunta Dekierta tłumaczono na 11 języków. Jest autorem tekstów do czterech widowisk muzycz­nych Godskitchen, wystawianych w Hali Stulecia we Wrocławiu i Arenie w Poznaniu. Zaistniał biografią w Who is Who w Polsce. Obszerne dane o poecie znalazły się również w Encyklo­pedii Osobistości Rzeczypospolitej Polskiej, wydanej przez British Publishing House – 2018. Uhonorowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznaką – Zasłużony dla Kultury Polskiej. Obecny w internecie stroną autorską: www.poezjazygmuntdekiert.pl

Krzysztof Grzelak, Poborca mocy. Redakcja: Piotr Grobliński. Opracowanie graficzne: Justyna Purczyńska-Zieleniewska. Na okładce wykorzystano obraz Rafała Sobiczewskiego. Wydawca: Łódzki Dom Kultury, Łódź 2020, s. 52.

Krzysztof Grzelak – kustosz wstawiający artefakty polskiej psycho-historii najnowszej, psycho-gospodarki polskiej w inne światło: lunarne, ziarniste, ale przyległe, głęboko w nas wżar–te. W jego wierszach widzimy się w tym trudnym blasku i prze­stajemy się wstydzić. Hagiografnostalgii, w którego sepiowych przypowieściach, traktatach i aforyzmach klasyka stapia się z awangardą, a otrzymana w ten sposób substancja trawi czas.

Kacper Bartczak

Krzysztof Grzelak, łodzianin od urodzenia, widzewiak niemal od przyjścia na najlepszy z możliwych światów. Autor pięciu tomi­ków poezji i kilku arkuszy poetyckich. W Kwadraturze wydał „37 wierszy wy­branych z erratą”.

Publikował w „Tyglu Kultury”, „Arte­riach”, „Kalejdoskopie”, „Odgłosach”, „Ex Librisie 43bis”, „W Kręgu Literatury”, „Akancie” oraz w „Przeglądzie Powszech­nym”.

Laureat pierwszych nagród w niemal wszystkich lokalnych turniejach poetyc­kich. Nigdy nie zdobył Czekanu Jacka Bieriezina.

Anna Czerwińska-Rydel, Gen i już! Opowieść o Stefanie Banachu. Okładka i ilustracje: Marcin Minor. Konsultacja merytoryczna: prof. dr hab. Jarosław Górnicki, prof. dr hab. Michał Horodecki, Emilia Jakimowicz. Wydawnictwo Literatura, Łódź 2020, s. 104.

Zasługi Stefana Banacha dla nauki są porównywalne z zasługami Marii Skłodowskiej-Curie czy Mikołaja Kopernika, a jednak nie jest on powszechnie znany. Banach tworzył matematykę, o jakiej wcześniej nie słyszano. Rewolucję, której był jednym z ojców, można porównać do powstania teorii względności Einsteina. Wiemy, co zawdzięczamy teorii Kopernika, jaki wkład w naukę ma Maria Skłodowska-Curie. A kto z nas wie, co zawdzięczamy Banachowi? Sam Stefan Banach zdziwiłby się, gdyby mu powiedziano, że po nie więcej niż pół wieku używa się rezultatów jego teorii do komputerowego modelowania niemal we wszystkich gałęziach gospodarki: przy wznoszeniu budynków, produkcji sa­mochodów, w logistyce i na wielu innych obszarach.

Anna Czerwińska-Rydel – muzyk, pedagog, autorka licz­nych biografii skierowanych do dzieci i młodzieży, m.in.: W podróży ze skrzypcami - opowieść o Henryku Wieniawskim, W poszukiwaniu światła – opowieść o Mani Skłodowskiej-Curie, Moja babcia kocha Chopina. Laureatka nagród i wyróżnień w konkursach literackich, m.in.: Książka Roku IBBY, Bologna Ragazzi Award, Świat Przyjazny Dziecku. Przez wiele lat współpracowała z radiem, tworząc słuchowiska dla dzieci. Zapalona czytelniczka, miłośniczka książek i zwierząt.