Piers D. Mitchell, Medycyna podczas krucjat. Wojna, rany i średniowieczna chirurgia. Przekład: Natalia Rataj, Mateusz Józefowicz. Przygotowanie edycji: Jacek Małkowski. Redakcja: Aleksandra Marczuk, Magdalena Matyja-Pietrzyk, Barbara Odnous. Wydawnictwo Astra, Kraków 2021, s. 376.

Kazimierz Ivosse, Garść nieba, garść piekła. Powieść. Projekt okładki: Kazimierz Ivosse. Zdjęcie autora: Anna Nepelska. Nakład autorski, Wankendorf-Jarosław 2021, s. 314.

Kazimierz lvosse

Literatura w świecie, świat w literaturze. O Afryce napisano wiele wspaniałych dzieł literackich, jak o żadnym innym kontynencie. „Garść nieba, garść piekła” to z kolei piąty tom sagi rodzinnej, począwszy od tego, wydanego w roku 1988 pod nieobecność pisarza w kraju (emigracja solidarnościowa z azylem politycznym w Niemczech), gdzie autor przebywa do dziś. Obecnie w dobie ogromnej fali uchodźców, szczególnie z tego kontynentu, temat nadal jest aktualny i palący. Cały ciąg wojennych ciosów dotykających Afrykę od stuleci zaświadcza o tym, że ten nasz świat nie wyleczył się z wojen i nienawiści. Kto raz był prześladowany, parafrazując Natalię Ginzberg, nie uzyska spokoju już nigdy. Dotknęło to kiedyś i autora, który potwierdza, iż raz doświadczonego zła nigdy jednak się nie zapomina. Obserwując to dziejące się zło, staje w obronie „czarnych”, jak ich od wieków nazywano. Uważa, że ich dusze jaśnieją większą bielą, niż dusze „białasów”, a to za sprawą działających tam katolickich misji.

Tegoż autora: „Obcy”,,„Zanim zabrzmi cisza”, „Siódmy dzień święcić”, „Garść nieba, garść piekła”, „Przeminęło, odeszło w milczeniu”, „Tak dalekodrugi brzeg”, „Złoty kościotrup”, „Rzeka ludzi szczęśliwych”, „Claudine”, „Opowiem to jeszcze raz”, Kamienica pod czternastką”, „Księga ciszy”, „Cisza i cień”, „Zanim zabrzmi cisza”, „Garść nieba, garść piekła I” „Garść nieba, garść piekła II” „Garść nieba, garść piekła III”. Jest autorem 4 tomików wierszy. 

Jerzy Fryckowski, Dokonało się. Rysunki: Andrzej Boj Wojtowicz. Projekt okładki, projekt typograficzny i opracowanie graficzne: Maria Kuczara. Wydawca: Zaułek Wydawniczy Pomyłka, Tarnowo 2021, s. 44.

Jerzy Fryckowski – nauczyciel polonista z Dębnicy Kaszubskiej. Miłośników psów i muzyki rockowej (przede wszystkim Deep Purple). Autor 17. tomików poetyckich, dwóch antologii poezji wigilijnej i pierwszej w Polsce antologii wierszy o ojcu. Tłumaczony na kilkanaście języków. Laureat Nagrody im. Juliusza Słowackiego. 

Andrzej Boj Wojtowicz – artysta malarz z Karkonoszy. Maniak technik malarskich i twórczości sakralnej. Brał udział w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych w Polsce i w świecie. Autor unikatowych realizacji sakralnych – po części niedostępnych (klauzury). Prace w licznych kolekcjach prywatnych i muzeach.

František Všetička, Nábřeží nón/Nabrzeże non. Przekład: Wojciech Ossaliński. Posłowie: Piotr Horzyk, David Voda. Okładka: Paweł Pałczyński. Redakcja, opracowanie graficzne i korekta: Magdalena Sajewicz. Wydawca: Agencja Sportu i Promocji w Prudniku, Prudnik 2021, s. 86.

František Všetička urodził się 25 kwietnia 1932 roku w Ołomuńcu. Jest teo­retykiem literatury, prozaikiem, poetą i tłumaczem. Jego teoretyczne myśle­nie kształtował anglista ołomunieckiego uniwersytetu Ladislav Cejp i rosyjska szkoła formalna. Interesuje go, z racji profesji, poetyka dzieł literackich.

W latach 1961-1963 pracował jako bohemista w Instytucie Pedago­gicznym w Gottwaldowie (Zlin), a od roku 1964 na Uniwersytecie Palackiego w Ołomuńcu. Jako teoretyk literatury zajmuje się literaturą czeską, słowac­ką, polską i rosyjską. Łącznie opublikował ponad 30 książek, przeważnie li­teraturoznawczych (Václav Žiha, Josef Štefan Kubin, Kompoziciana itd.). Jest autorem pięciu powieści: Před branami Omegy, Daleký dům, Léta legionů, Otevírdní oken i Kudéj aneb Krása kuráže. Felietony poświęcone literaturze zamieszczał w dotychczas wydanych książkach: Vnitřní vitřdže, Olomouc li­teramí (cztery tomy), Morava a Slezsko literární, Rakousko literarní i Polsko li­terární. Opublikował również 3 tomiki wierszy: 57 + 5 haiku, Hájemství haiku, Návratnost nóny. Tłumaczy między innymi wiersze. Dotąd opublikował tomi­ki następujących poetów polskich: Jana Pyszki, Zygmunta Dmochowskiego, Waltera Pyki, Tadeusza Soroczyńskiego, Jerzego Kozarzewskiego, Danuty Ko­byłeckiej, również jej monografię o Jerzym Kozarzewskim, Wojciecha Osso­lińskiego, Urszuli Tom i Piotra Horzyka. Pracuje w kolegium redakcyjnym czasopism „The Peculiarity of Man” (Toruń-Kielce) i „Inskrypcje” (Siedlce). W roku 2015, podczas pobytu w Polsce, za całokształt twórczości uchwałą Warszawskiej Kapituły odznaczony został Złotym Wawrzynem Literackim.

Danuta Bartoszuk, Może narodzenie. Zdjęcie na okładce: Danuta Bartoszuk. Redaktor serii i projekt okładki: Mirosław Słapik. Wydawca: SIGNI Zygfryd Słapik, Warszawa 2021, s. 64.

Danuta Bartoszuk ogłosiła swój trzeci tom poezji – Może narodzenie... I jest to książka wyjątkowa, bo autorka proponuje nam poezję liryczną, ale jakże odmienną od tego, co można otrzymać na poetyckim targowisku. W tej książce jest wszystko, czego oczekuje czytelnik od poezji kobiecej, ale tej w najlepszym tego słowa znaczeniu. Poetka jakby z namaszczeniem odkrywa najdalsze pokłady podświadomości i robi to niezwykle sugestywnie. Wie doskonale co jest ważne w poetyckim przekazie, na co szczególną uwagę będzie zwracał czytelnik, gdyż sama jest doskonałym obserwatorem zastanej rzeczywistości. Można powiedzieć, że bohaterowie jej wierszy, szukając szczęścia i próbując odnaleźć własną drogę w życiu, borykają się z różnymi przeciwnościami losu. Niestety, w tej podróży tylko nielicznym udaje się spotkać złotą rybkę, która spełni ich marzenia.

W tych wierszy bije wielka poetycka dojrzałość i bogaty warsztat pisarski. Unikatowe to jest w świecie dzisiejszej polskiej liryki, gdyż autorka książki Czekając na zmartwychwstanie tworzy poezję delikatną i szczerą, ale przy tym głęboką emocjonalnie.

Trzeba sobie jasno powiedzieć, że tą najnowszą książką Danuta Bartoszuk wpisuje się w nurt liryki filozoficzno-psychologicznej, gdzie najważniejszy jest stosunek autora do samego siebie, kiedy sam snuje refleksje nad uciekającym czasem, ale robi to nadzwyczaj uczciwie.

Poetka poprzez swoje wiersze próbuje odrodzić nie tylko siebie, ale i nas samych, gdyż „czekając na zmartwychwstanie” może uda nam się narodzić na nowo, odkryć w sobie jeszcze to, co niezbadanie, nieprzeniknione i niedoświadczalne...

Smutne to wiersze, ale one nie mogą być inne, bo takie mamy dzisiaj czasy, a Danuta Bartoszuk swoim doświadczeniem i warsztatową sprawnością tylko potwierdza to, że dobra poezja nie może być o niczym. To ważna książka 2021 roku.

Andrzej Dębkowski

Danuta Bartoszuk urodziła się w 1966 roku w Olecku. Ukończyła filologię rosyjską na Uniwersytecie Gdańskim. Pracowała jako nauczycielka w szkole podstawowej, a następnie jako bibliotekarka na swojej macierzystej uczelni. Od wielu lat jest tłumaczką języka rosyjskiego i ukraińskiego. Mieszka w podwarszawskim Piasecznie. Była redaktorką działu poezji w dwóch internetowych gazetach literackich. Jej wiersze pojawiły się drukiem po raz pierwszy w publikacjach Wydawnictwa św. Macieja Apostoła. Można też je znaleźć w kilkunastu antologiach oraz na łamach kilku pism literackich. Debiutem książkowym był tomik pt. dotykając przemijania (Wyd. Print-Land, Złotokłos 2017), a następnie ogłosiła tom Czekając na zmartwychwstanie (2020).

Należy do warszawskiej grupy literacko-muzycznej Terra Poetica, Stowarzyszenia Autorów Polskich, Stowarzyszenia Autorów Wyjść z Cienia, Klubu Poszukiwaczy Słowa w Piasecznie oraz kilku grup poetyckich na Facebooku. 

Juliusz Wątroba, W swoim czasie. Rysunki, ilustracje i projekt okładki: Marek Mosor Widget. Opracowanie graficzne: Wiesław Łysakowski. Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2021, s. 120.

Juliusz Wątroba ur. w 1954 roku w Rudzicy, na Śląsku Cieszyńskim. Absolwent Politechniki Łódzkiej. Poeta, prozaik, satyryk, kabareciarz... Debiut liryczny w RADARZE (1977), saty­ryczny w SZPILKACH (1977), książkowy w WYDAWNICTWIE ŚLĄSK (Chwila przemienienia – Katowice 1983.)

Opublikował 52 książki. Autor musicali, spektakli, programów kabaretowych, tekstów pieśni i piosenek, felietonów... Setki jego wierszy ukazały się w pismach literackich, kul­turalnych, satyrycznych i w edycjach zbiorowych. Laureat około stu konkursów literackich. Jego utwory byty tłumaczone na języki angielski, niemiecki, czeski, słowacki i bułgarski.

W latach 1989-2004 współpracował z Polskim Radiem, gdzie jego utwory interpretowali najwybitniejsi autorzy. Członek kabaretu TON, założyciel i autor kabaretu FANaberie...

Zagrał główną rolę w 270. odcinku popularnego serialu „Szpital”, a także, wspólnie z Sa­biną Głuch, we własnym spektaklu satyryczno-lirycznym „Pociąg pospieszny do miłości”, którego premiera odbyła się w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej w 2016 roku. Jest też główną postacią filmu dokumentalnego „Szczęśliwe miejsce, które ma poetę” w reżyserii Ewy Borysewicz.

Należy do Związku Literatów Polskich, Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, Stowarzyszenia Autorów Polskich, Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego, a także do zespołu redak­cyjnego Niezależnego Kwartalnika Literacko-Artystycznego POST SCRIPTUM.

Za twórczość literacką otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m. in. odznakę Za Zasługi dla Województwa Bielskiego, nagrodę Prezydenta Bielska-Białej IKAR, odznakę Zasłużony Działacz Kultury, nagrodę Starosty Bielskiego im. Ks. Józefa Londzina, nagrodę Marszałka Województwa Śląskiego, nagrodę im. Władysława Orkana (Warszawa), medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis...