Monika Banaś, Między ciszą a marzeniami. Zdjęcia i grafiki: Agnieszka, Paulina i Monika Banaś, ks. Marek Negler, Jacek Niedzielski, Denis Ganter, Izabela Dąbrowska, Magdalena Wylęda, Beata Banach, Michalina Miś. Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Sandomierz 2021, s. 84.

Monika Banaś – poetka, mieszkanka Barano­wa. W 2007 roku zadebiutowała tomikiem poezji „Popłynę szeptem (Miniatura, Kraków 2007). Współautorka antologii: „Oaza Szeptów” (Kraków 2008) „Ogrodowe pejzaże” (Kraków 2009), „Wiersze z Poczekalni” (2017), „Antologia Kę­pińskiego Koła Literatów (2019), „Serduszkowa antologia dla Wojtusia” (2020) „Słowo jest czy­nu testamentem” w ramach XVII Festiwalu Poezji POECI BEZ GRANIC im. Andrzeja Bartyńskiego w Polanicy Zdroju (Wrocław 2020), „Z nadzieją dla Marcina” (Trzcinica/Sandomierz, 2020), „Powiat kępiński na fotografii i w wierszu” (2020), „Bosymi stopami drogą za miłością nieutraconą” czyli Droga Krzyżowa oczami kępińskich literatów (Kępno 2021).

W 2014 roku wydała tomik „Daj płynąć obłokom” (Miniatura), który został zgłoszony do wrocławskiej Nagrody Literackiej Silesius w kategorii Książka Roku.

W wieku 9 lat pisała krótkie opowiadania i bajki oraz wiersze dla dzieci. Smak poezji poznała dwa lata później. Pierwsze utwory zamieszczała w gazetkach szkolnych. Autorka wieczorków poetyckich w Małej Ojczyź­nie. Moderator i administrator w kilku portalach literackich. Juror m.in. w Biesiadach Literackich w Kępnie dla młodzieży szkolnej, konkursach poetyckich i recytatorskich dla dzieci, młodzieży oraz dorosłych w po­wiecie kępińskim. Z Kingą Szczupak jako laureatką biesiad dla młodzieży podjęła współpracę, wydając w 2016 roku książkę „Spowiedź czarownic” oraz „Pomimo bordowych rąk” (Miniatura, Kraków 2019). Pełniła funkcję wiceprzewodniczącej w Kępińskim Kole Literatów.

Monika Banaś, Kinga Szczupak, Pomimo bordowych rąk. Wstęp: Wiesław Przybyła. Ilustracje: Piotr Krajewski. Wydawnictwo Miniatura, Kraków 2019, s. 135.

Xavier Hélary. Ostatnia krucjata. Ludwik IX w Tunisie. Przekład: Justyna Nowakowska. Przygotowanie edycji: Jacek Małkowski. Redakcja: Marcin Grabski. Korekta: Aleksandra Marczuk. Na okładce: Śmierć św. Ludwika. Bitwa pod Tunisem w 1270. Wielkie Kroniki Francji, ilustrowana przez Jeana Fouqueta, Tours, około 1455-1460. © Domena publiczna. Wydawnictwo Astra, Kraków 2022, s. 296.

Dwudziestego piątego sierpnia 1270 roku Ludwik IX Święty umiera w obozie armii krzyżowców w pobliżu starożytnej Kartaginy. Dwa miesiące wcześniej, na początku lipca, baronowie i rycerze, którzy wraz z królem Francji podjęli się udziału w wyprawie krzyżowej, wyruszyli z Aigues-Mortes i wylądowali w Tunisie. Poirytowani długim oczekiwaniem na króla Sycylii, wyczerpani trudami wyprawy i tunezyjskim upałem, zostali zdziesiątkowani przez chorobę, która zabrała również króla. W listopadzie, po kilku bitwach służących głównie zachowaniu pozorów, armia krzyżowców wyruszyła w drogę powrotną. Zniszczenie floty w sycylijskim porcie przez sztorm przekreśliło nadzieje na kontynuację wyprawy do Ziemi Świętej.

Jak to się stało, że siódma wyprawa krzyżowa – okupiona wielkim kosztem i poprzedzona licznymi przygotowaniami – okazała się kompletną porażką, a krzyżowcy pod wodzą Ludwika IX Świętego nie dotarli do Ziemi Świętej? Xavier Hélary analizuje wszystkie elementy, które przyczyniły się do katastrofy: decyzję o zorganizowaniu nowej krucjaty, przygotowania, strukturę armii krzyżowców, wybór Tunisu jako celu wyprawy, autorytarną postawę króla, lądowanie na tunezyjskim wybrzeżu, choroby dziesiątkujące armię, zniszczenie floty podczas sztormu na Morzu Śródziemnym, zaniechanie dalszej wyprawy do Ziemi Świętej. Śmierć Ludwika IX Świętego i zniszczenie sporej części floty krzyżowców skutecznie odwiodło Zachód od dalszych działań. Niemal dwa wieki ruchu krucjatowego dobiegły końca, a wraz z nimi zakończył się okres obecności łacinników na Bliskim Wschodzie.

______________

XAVIER HÉLARY (ur. 1976) – francuski historyk i mediewista specjalizujący się w tematyce wojny i wojskowości w czasach średniowiecza oraz władzy królewskiej w trzynastowiecznej Francji. Wykładowca Universite Jean-Moulin-Lyon-III i Universite Paris-Sorbonne (Paris-IV), badacz CIHAM, autor książek (Jeanne d’Arc. Histoire et dictionnaire, Larmee du roi de France: laguerre de saint Louis a Philippe le Bel, Courtrai. 11 juillet 1302, Les Templiers: Leurfaux tresor, leur vraie puissance) i artykułów naukowych.

Прокоп’як Петро. На межі непривітного світу / пер. з пол. С. Бреславської. – Івано-Франківськ: Фоліант, 2022, 96 с.

„Попри нотки песимізму і скепсису, поетичні та прозові твори письменника із Західнопоморського воєводства Петра Прокоп’яка відзначаються оригінальністю думки, філософським баченням світу і людини в ньому. Семіотична образність та символізм, глибока інтелектуальна основа, майстерність опису відчуттів – все це характеризує автора, як представника європейської школи літературного модерну. Це твори не для пересічного читача. Щоб зрозуміти сенс і глибину кожної думки, потрібно уміти читати між рядків, мати відповідний інтелектуальний рівень. Це твори, які потребують повного заглиблення і осмислення. Книжка вибраних поетичних та прозових творів Петра Прокоп’яка «На межі непривітного світу», переклад яких українською мовою здійснила письменниця і перекладачка – Світлана Бреславська, - це перше видання іноземною мовою, в тому числі, - перше видання в Україні”.

„Pomimo pewnej dozy pesymizmu zaprawionego sceptycyzmem, poetyckie i prozatorskie utwory Piotra Prokopiaka-pisarza z województwa zachodniopomorskiego, wyróżniają się oryginalnością myśli oraz filozoficznym spojrzeniem na świat i człowieka. Semiotyczna obrazowość, symbolizm, głęboka intelektualna postawa, mistrzowski opis odczuć-wszystko to charakteryzuje autora, jako przedstawiciela europejskiej szkoły literackiego modernizmu. Nie są to utwory dla przeciętnego, statystycznego czytelnika. Aby zrozumieć sens i głębię każdej myśli, trzeba umieć czytać pomiędzy wersami, a także posiadać odpowiedni poziom intelektualny. Prezentowane utwory wymagają wnikliwego namysłu i interpretacji. Wybór poezji i prozy Piotra Prokopiaka „Na granicy przed niechcianym światem” w przekładzie na język ukraiński zrealizowała pisarka i tłumaczka Switłana Bresławska. Jest to pierwsza obcojęzyczna książka tego autora”.

__________________

Switłana Bresławska – ukraińska pisarka, krytyk literacki, tłumaczka. Autorka książek poetyckich, prozatorskich, literacko-krytycznych i artykułów. Redaktorka antologii literacko-historycznej „Urodziliśmy się w wielkiej godzinie”. Laureatka nagród w dziedzinie poezji i przekładu. W jej tłumaczeniu ukazały się opowiadania Brunona Schulza: „Manekiny”, „Traktat o manekinach” i „Undula”, powieść Moniki Warneńskiej „Magdalena”, a także książki poetyckie kilku polskich autorów m.in. Leszka Szarugi „Logo Reya”. Na dniach do rąk ukraińskich czytelników trafi jej przekład „Pożegnania jesieni” Stanisława Ignacego Witkiewicza. Jest prezesem Oddziału Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy w Iwano-Frankiwsku.

Historia krucjat. Redakcja naukowa: Jonathan Riley-Smith. Przekład: Katarzyna Pachniak. Wstęp i konsultacja naukowa do wydania polskiego: prof. Janusz Danecki. Autor dodatku do wydania polskiego: prof. Jerzy Hauziński. Redakcja: Krzysztof Trawkowski. Skorowidz i redakcja techniczna: Tadeusz Zawadzki. Korekta: Hanna Stompor. Projekt okładki: Joanna Złonkiewicz. Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa, s. 468.

Ta bogato ilustrowana książka prezentuje Czytel­nikowi interesującą, kompetentną i zrozumiałą historię krucjat, poczynając od czasu ogłoszenia pierwszej krucjaty w 1095 roku aż do dziedzictwa idei krucjatowych i ich wizerunku w naszych czasach. Napisana przez grupę najwybitniejszych uczonych zajmujących się krucjatami, przedsta­wia krucjaty odbywające się w wielu teatrach woj­ny. Książka zapoznaje nas z ideami apologetów, propagatorów i poetów, z percepcjami i motywacją samych krzyżowców, jak również z muzułmańską reakcją na świętą wojnę chrześcijan. Rzuca świa­tło na godną uwagi architekturę i sztukę krucjato­wą, wprowadza w fascynującą historię zakonów rycerskich, takich jak templariusze i joannici. Dzieło zawiera również szczegółowe materiały: mapy, kalendarium wydarzeń, bibliografię i do­kładny indeks. Z pewnością spodoba się każdemu czytelnikowi zainteresowanemu ideałami i histo­rią wypraw krzyżowych.

Zbigniew Masternak, Rebelianci i komedianci. Teksty o literaturze. Redaktor prowadzący: Paweł Orzeł. Projekt okładki i stron tytułowych: Barbara Bugalska. Opieka redakcyjna i korekta: Maciej Libich. Korekta: Andrzej Śnioszek, Michał Trusewicz. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2021, s. 220.

Odnoszę wrażenie, że w ostatnim czasie krytyka literacka w Polsce zbliżyła się niebezpiecznie do poziomu notek prasowych, spisywanych pospiesznie z obwolut książek. To praktyka coraz częstsza nie tylko w podrzędnych regionalnych gazetkach, ale także w wysokonakłado- wych dziennikach i tygodnikach. I tutaj mamy problem, bo te ciągle jeszcze są jednak opiniotwórcze. Niedawno czytałem zbiór recenzji i felietonów Reflektorem w mrok pióra Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Jeśli porównać pierwszy lepszy tekst z tego wyboru z jakąkolwiek recen­zją z (...) różnica okaże się kolosalna. Na niekorzyść współczesnych krytyków. O prasie codziennej nie ma nawet co wspominać. Z czego się to bierze?

(Krytyk jako pasożyt, czyli jeszcze na rozgrzewkę)

Zbigniew Masternak (ur. w 1978 roku w Piórkowie) – pro­zaik, autor scenariuszy filmowych, reportażysta, piłkarz (kapitan reprezentacji Polskich Pisarzy w Piłce Nożnej oraz utytułowany piłkarz błotny). Absolwent scenario-pisarstwa w Krakowskiej Szkole Filmu i Komunikacji Audiowizualnej. Jako prozaik debiutował na łamach „Twórczości” w 2000 roku. Od lat pracuje nad autobio­graficznym cyklem powieściowym pt. Księstwo – na pod­stawie części Chmurołap (2006), Niech żyje wolność (2006) i Scyzoryk (2008) Andrzej Barański nakręcił film Księstwo (2011); w 2021 ukazała się „księga piąta” Książę bez ziemi. Wydaje również książki o tematyce sportowej, np. Błoto dla zuchwałych (2016) i filmowej – Master shot. Kino jako autoportret (2019). „Wysłuchał i spisał” wspomnienia gang­stera Mirosława Dąbrowskiego, które ukazały się pt. Jed­noosobowa mafia. Misiek z Nadarzyna (2021). Laureat Świę­tokrzyskiej Nagrody Kultury (2011), uhonorowany został w 2012 roku Nagrodą im. Władysława Orkana za wybitną twórczość literacką. Jego książki i opowiadania tłumaczo­no m.in. na język arabski, niemiecki, włoski, serbski, buł­garski, ukraiński i macedoński.