Leszek Dembek, Świat niezatrzymany. Redakcja, korekta i wstęp: Róża Czerniawska-Karcz. Opracowanie graficzne serii i okładki oraz zdjęcie na lewym skrzydełku okładki: Zbigniew Jahnz. Okładka i grafiki w tomie: Ewa-Maria Rawińska. Wydawnictwo hogben, Szczecin 2021, s. 178.

A Poeta na przekór wszystkiemu... kreuje ten świat w podróży ziemskiej i pozaziemskiej, realnej i metafizycznej, w czasie odległym prawie o lata świetlne, dziejącym się tutaj teraz i w nadchodzącym zaraz. Na tyle próbuje go stworzyć, na ile pozwalają zmysły, wrażliwość, czułość, spostrzegawczość i nieograniczona niczym wyobraźnia inicjowana wiedzą i obco­waniem z podobnymi sobie poszukiwaczami Cieni Myśli... i idei, które pomagają zrozumieć otaczającą nas rzeczywistość. Przedziera się więc Poeta przez gąszcze owych Cieni i zmaga się ze słowem, by wyrazić nieuchwytne.

Trudna to lektura, ale i piękna zarazem, bo wyjście na bezdroża filozofii i błądzenie w gęstwinie odwiecznych pytań, na które tylko nieliczni znajdowali odpowiedź, pozostaje po stronie poety. Cały rozdział Przypływy i odpływy... pod kamiennym spojrzeniem Sofoklesa... oddaje Autor Aporii... tym rozmyślaniom. Np. w tekście WIŚNIA:

Po co łączyć Leibniza i Heideggera z owocem wiśni? A może ma rację J. B.-C. [Jolanta Brach-Czaina] „w szczelinie istnienia", że to okruchy mowy bytu? Nad którego milczeniem głowią się filozofowie. Że warto zamilknąć, aby usłyszeć przyczynę i istotę. I poznać smak „przeciętej wiśni pozbawionej (...) sensu". Rozerwij hałas chociaż na moment...

(ze wstępu Róży Czerniawskiej-Karcz)

Poeta, publicysta. Z wykształcenia politolog. Oficer rezerwy Wojska Polskiego. Przez wiele lat związany z wojskowym ruchem literackim (Wojskowa Grupa Literacka „IN Aeternum"). Jest bibliotekarzem i ani­matorem kultury.

Prezes szczecińskiego oddziału Związku Literatów Polskich od 2015 roku. Pomysłodawca i organizator wielu szczecińskich cyklicznych form promocji lite­ratury, w tym 6 edycji Szczecińskiej Wiosny Poezji a w niej OKP im. Józefa Bursewicza „O ZŁOTĄ METAFO­RĘ". Autor piosenek literackich oraz szkiców o poezji.

Wydał zbiory wierszy: Z dumą białych werbli, 1992; Za żelazną skórą jabłka, 1997; Na krawędzi czasu, 2001; rewers dla e-lizy, 2014 oraz prozę poetycką Aporia, 2015. Jest inicjatorem i współautorem tomu wierszy eksperymentalnych (czternastu autorów) Polifonia Poezji, Szczecin 2015. Redaktor i współautor: Antologii poezji i prozy szczecińskiego oddziału ZLP Przepływający świat słowa, 2017, roczników: Pry­zmat literacki, 2020 i Pryzmat literacki, 2/2021.

W 2018 otrzymał nagrodę XVIII Światowego Dnia Poezji ustanowionego przez UNESCO przyznawaną poetom niestandardowym. Należy do prekursorów pisania wierszy konfiguracyjnych w interakcji ze sztucz­ną inteligencją (SI) – wiersze te zostały nazwane przez Poetę POE(SI)A IT (Intelligent Technologies).

Publikuje w prasie oraz w licznych regionalnych, pol­skich i międzynarodowych antologiach. Jego utwory były tłumaczone na język grecki, rosyjski, rumuński i angielski.

Richard Holloway, Krótka historia religii. Tłumaczenie: Sergiusz Lipnicki. Redaktor prowadzący: Irmina Wala-Pęgierska. Redakcja: Mirosława Szymańska. Korekta: Ewa Ostaszewska. Opracowanie okładki wg oryginału: Grażyna Jedrzejec. Wydawnictwo RM, Warszawa 2021, s. 278.

W CZASACH NAPIĘĆ NA TLE RELIGIJNYM TA KSIĄŻKA UCZY TOLERANCJI I SZACUNKU DLA RÓŻNYCH PRZEJAWÓW RELIGIJNOŚCI.

Krótka historia religii to – napisana z głębokim szacunkiem i dbałością o prawdę – panorama wierzeń religijnych od zarania ludzkości po wiek dwudziesty pierwszy. Pokazuje, jakich odpowiedzi udzielał człowiek na pytania będące fundamentem każdej religii: skąd się wziął wszechświat, a w nim człowiek; czy istnieje ktoś, kto ich stworzył; czy śmierć jest końcem wszystkiego, czy czeka nas może coś jeszcze, a jeśli tak, to co to właściwie będzie.

Nie ograniczając się do największych religii – judaizmu, chrześcijaństwa, islamu, buddyzmu i hinduizmu – autor rozważa, skąd wzięły się wierzenia religijne, jak ludzie szukali i nadal poszukują sensu istnienia. Analizuje dzisiejsze fascynacje scjentologią i kreacjonizmem, przemoc o podłożu religijnym, wrogość między ludźmi religijnymi i sekularystami, a także wiele innych problemów. Pisząc dla wierzących i niewierzących, a szczególnie dla młodych, którzy dopiero wyrabiają sobie własne zdanie, z wielką wrażliwością prowadzi czytelników przez świat wiary, podkreśla jej wyjątkową wartość dla człowieka, wzbudza ciekawość i zachęca do tolerancji.

Richard Holloway, emerytowany biskup Edynburga i prymas Szkockiego Kościoła Episkopalnego, jest autorem ponad dwudziestu książek o tematyce religijnej; prowadzi też programy radiowe i telewizyjne.

David Yallop, Potęga i chwała. W mrocznym sercu Watykanu Jana Pawła II. Przełożył: Stefan Baranowski. Projekt okładki: Justyna Marzec. Redakcja i korekta: Grzegorz Ciepły. Wydawnictwo vis-á-vis/Etiuda, Kraków 2011, s. 590.

DAVID YALLOP – angielski dziennikarz, autor m.in. kontrowersyjnego „W imieniu Boga” (w którym opisuje kulisy tajemniczej śmierci papieża Jana Pawła I) tym razem zajmuje się pontyfikatem Jana Pawła II. Ta książka może być szokująca dla polskiego czytelnika, przyzwyczajonego wyłącznie do hagiograficznych relacji dotyczących „naszego papieża”. Tymczasem pracę Yallopa można najkrócej streścić sloganem: Prawda i kłamstwo – prawdziwa historia człowieka, którego nazwano „Jan Paweł Wielki”.

Autor nie stroni od opinii skrajnych, często – zwłaszcza z polskiego punktu widzenia – niesprawiedliwych. Nie boi się dotykać spraw drażliwych: od watykańskiej „zmowy milczenia” wobec wykorzystywania seksualnego, niechęci papieża do teologii wyzwolenia (a przy tym dość niejednoznacznym stosunku do południowo–amerykańskich dyktatur), niejasnej roli Watykanu w czasie rozpadu Jugosławii przez wzrost znaczenia Opus Dei aż do finansowych afer w Banku Watykańskim... Szczególnie zdumiewające mogą być dla nas tezy autora dotyczące spraw polskich. I faktycznie tu często jego wersja wydarzeń przeczy naszemu oglądowi naszej polskiej historii.

Ale przecież inni postrzegają tę historię często właśnie w taki sposób jak David Yallop. I powinniśmy sobie to uświadomić.

Marek Wawrzkiewicz, Jerzy Fryckowski, Nie do zapomnienia. Z drugiej szuflady. Projekt graficzny serii: Anna Paszkowska. Redakcja i korekta: Jadwiga Hadryś. Zdjęcia na okładce: Andrzej Walter. Wydawca: Zaułek Wydawniczy Pomyłka, Tanowo 2022, s. 522.

Wawrzkiewicz opowiada o miejscach, które kipiały literaturą, pachniały alkoholem, szczypały w oczy dymem, a dzisiaj są filiami światowych banków. O ludziach, których już nie ma, a pamięć o nich trzeba ocalić. Warszawa, jaką pamięta niewielu. To nie jest wywiad-rzeka. To wywiad trzęsawisko. Wciąga.

Jerzy Fryckowski

Dawno nie było takiej książki o polskiej literaturze. Ile to już lat namawialiśmy Marka Wawrzkiewicza do spisania wspomnień. Nie udawało się, ale udało się wreszcie zrobić z nim wywiad, w którym Wawrzkiewicz opowiada tak barwnie, że trudno oderwać się choćby na chwilę od tej książki. Jerzy Fryckowski zrobił rzecz monumentalną i chwał mu za to. A Wawrzkiewicz mówi o rzeczach, o których nigdzie nie będzie można się dowiedzieć, o rzeczach, które po przeczytaniu tej książki staną się prawdziwymi „smaczkami” literackimi, o których praktycznie nikt z młodych literatów nie ma „bladego” pojęcia... Pochylcie głowy nad wiedzą i erudycją Wawrzkiewicza... Tak książka uczy pokory, nie tylko literackiej, ale i życiowej... 

Część druga to zbiór najróżniejszych tekstów Wawrzkiewicza, które ukazywały się na przestrzeni kilkudziesięciu lat Jego niezwykle bogatej i niewiarygodnej kariery pisarskiej i.. towarzyskiej. 

Ta książka to więcej niż najlepszy podręcznik o współczesnej polskiej literaturze. Dobrze, że choć tyle udało się ocalić od zapomnienia... 

Andrzej Dębkowski

Albert z Akwizgranu, Kronika wyprawy krzyżowej. Tłumaczenie, komentarz, redakcja: Henryk Pietruszczak. Projekt okładki: Redakcja. Wydawca: Henryk Pietruszczak, Zgorzelec 2020, s. 532.

Eligiusz Dymowski, Wschody i zachody. Wybór wierszy z lat 1995-2021. Słowo wstępne: Zofia Zarębianka. Wybór wierszy: Eligiusz Dymowski. Redakcja: Anna Gregorczyk. Projekt okładki i koncepcji graficznej: Piotr Jakubowicz. Korekta: Anna Szczepańska-Krasoń. Zdjęcie z archiwum autora. Wydawca: Biblioteka Kraków, Kraków 2021, s. 143.

Spotkanie z twórczością poetycką Eligiusza Dymowskiego rodzić może sporo zaskoczeń wynikających przede wszystkim ze zderzenia dwu powołań będących udziałem autora. Autentyczne i wysokiej miary talentu powołanie poetyckie łączy się bowiem w jego osobie z powołaniem kapłańskim. I choć to drugie nie znajduje bezpośredniego wyrazu w jego utworach, to sam ów fakt biograficzny staje się źródłem twórczego napięcia, odkrywanego nie tyle nawet po stronie uprawianej przez Dymowskiego poezji, ile po stronie czytelnika, konfrontowanego ze swymi wyobrażeniami o poezji uprawianej przez księży i rzeczywistą materią literacką niesioną przez wiersze krakowskiego poety – zakonnika.

Wiersze Eligiusza Dymowskiego urzekają wewnętrzną prawdą. Urzekają także swoją urodą, niewątpliwym artyzmem będącym wypadkową prostoty formy złączonej z kunsztownością, sprawiającą wrażenie niewymuszonej i – niejako – wynikającej z poetyckiej konieczności. Osiągnięcie tego rodzaju kunsztowności, w której nie ma żadnego fałszywego tonu, żadnej sztuczności, niczego nienaturalnego, niczego na pokaz, powiedzieć trzeba, iż jest największą sztuką. Odbiorcy zdaje się wówczas, że zastosowane przez poetę środki, metafory, obrazy czy określenia są właśnie tymi najtrafniejszymi, jedynymi, wręcz niemożliwymi do zastąpienia przez inne, tak bardzo przylegają do wypowiadanych myśli.

Zofia Zarębianka

________________

Eligiusz Dymowski. Urodzony w 1965 roku w Sannikach. Franciszkanin, doktor teologii, poeta i krytyk literacki. Studiował w Instytucie Teologicznym Księży Misjonarzy w Krakowie oraz na Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Zajmuje się pracą dydaktyczną, naukową i literacką. Członek Stowarzyszenia Kultury Europejskiej [SEC], Stowarzyszenia Academia Europaea Sarbieviana, Polskiego Towarzystwa Teologicznego oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Autor publikacji z zakresu teologii i literatury. Debiutował w 1987 roku, jak dotąd opublikował czternaście tomików. Jego wiersze były tłumaczone na wiele języków, można je znaleźć w polskich i obcojęzycznych antologiach. W 2013 roku wyróżniony świętokrzyską nagrodą literacką „Gustaw” [w dziedzinie: krytyka literacka i poezja). W 2017 roku otrzymał odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” oraz Prix Litteraires Naji Naaman 2020 w Libanie. Mieszka w Krakowie.