Jan Wanat, Temellatrix. Redakcja: Barbara Jurkowska-Nawrocka. Tekst i ilustracje: Jan Wanat junior oraz senior. Zdjęcie na okładce: Dariusz Sobieski. Wydawnictwo Książkowe IBiS, Warszawa 2020, s. 422.

JAN WANAT urodził się w dwutysięcznym roku w Warszawie. W wieku 12 lat napisał swoje pierwsze opowiadania. Między 14 a 15 rokiem życia ukończył pierwszą powieść. Absolwent LO. im. Św. Pawła z Tarsu w Warszawie. W 2019 rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim.

Przedstawiciele tajnej organizacji uprowadzili czterech nastolatków, aby im uświadomić, że nie są ludźmi, tylko pradawnymi istotami, których przodkowie przed tysiącami lat zostali w nieznanych okolicznościach zamknięci w ludzkich ciałach. Wbrew ich woli przywrócono im ich prawdziwe ciała, by następnie pod przymusem wcielić ich w szeregi wojska przeznaczonego do likwidowania zmian w historii tworzonych przez inną, dysponującą wyższą technologią organizację. Za bazę i środek transportu służy im samowystarczalny pociąg czasu.

Mai Quýnh Nam, Po drugiej stronie ciszy. Tłumaczenie na język polski Nguyen Chi Thuat we współpracy z Kaliną Izabelą Ziołą. Wstęp: Kalina Izabela Zioła. Projekt okładki i opracowanie graficzne: Ireneusz Woliński. Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań 2020, s. 170.

Mai Ouynh Nam, poeta, urodził się w 1952 roku w powiecie Nam Dań, prowincji Nghe Ań. W czasie wojny amerykańskiej służył w armii wietnamskiej, walczył na froncie w Południowym Wietnamie. Po wojnie studiował filologię, wietnamską i socjologię. Obecnie jako profesor, pracuje w Instytucie Badań nad Człowiekiem przy Wietnamskiej Akademii Nauk. Wydał 6 tomów wierszy. Jest członkiem Związku Literatów Wietnamskich, redaktorem dwumiesięcznika „Poezja” wydawanego przez Związek Literatów Wietnamskich. Jego pojedyncze wiersze były przetłumaczone na język polski.

Zbigniew Wilczyński, Alfa w mroku – beta w ciszy. Redakcja, posłowie i nota edytorska: Grzegorz Bazylak. Projekt okładki: Krzysztof Pawłowski, Grafart. Wydawca: Studio Czarna Flaga, Łódź-Bydgoszcz 2020, s. 392.

ZBIGNIEW WILCZYŃSKI (1954-2008) – urodzony w Łodzi prozaik i scenarzysta. Autor zbiorów opowiadań „Wierzchołek cienia” (Łódź 2014) i „Krótkie półkola” (Łódź 2018) oraz cyklu katastroficzno-sensacyjnych powieści „Sen pod wiatr” (Warszawa 1988), „Drugi sen pod wiatr” (Łódź 2018), „Człowiek nocy” (Łódź 2018), „Drugi człowiek nocy. Napad” (2018), „Klatka” (Łódź 2018), „Fala zero” (Gdańsk 2020) oraz „Alfa w mroku – beta w ciszy” (Bydgoszcz 2020), gdzie narratorem jest młody człowiek pozornie pogodzony z narzuconymi społecznie konwencjami, ale faktycznie żyjący w zgodzie z prawdziwą, to znaczy absurdalną, kondycją człowieka, gdzie obraz eskalacji przemocy i pragnienie silnej władzy staje się projekcją własnej niemożności, gdy trzeba jednoznacznie odpowiedzieć na dręczące pytanie czy człowiekiem naprawdę współczesnym będzie dopiero ten, kto przyjmie postawę permisywnego obserwatora toczącej się wokół morderczej gry.

Dan Jones, Krzyżowcy. Epicka historia wojen o Ziemię Świętą. Przekład: Jan Dzierzgowski. Adaptacja okładki: Marcin Słociński. Opieka redakcyjna: Natalia Gawron-Hońca. Konsultacja merytoryczna: dr hab. Wojciech Mruk. Korekta: Grażyna Rompel, Joanna Kłos. Adiustacja: Witold Kowalczyk. Indeks: Tomasz Babnis. Wydawnictwo Znak Horyzont, Kraków 2020, s. 574.

„Idźcie więc po odpuszczenie grzechów waszych, pewni niezwyciężonej chwały Świętego Królestwa”.

Tak rzekł papież Urban II w 1095 roku, wzywając chrześcijan, by „ruszyli w drogę ku Grobowi Świętemu" i wyzwolili Jerozolimę, od stuleciu rządzoną przez muzułmanów. Apel papieża i obietnica odpuszczenia grzechów w zamian za podjęcie krzyża dały początek potężnemu konfliktowi religijnemu.

Autor przedstawia ten trwający przez blisko cztery stulecia konflikt między chrześcijaństwem a islamem z nietypowej perspektywy. Zamiast spisywać dzieje krucjat, przywołuje niezwykłe wydarzenia i tworzy z nich epicką opowieść. Tytułowi „krzyżowcy” to mężczyźni i kobiety, nie tylko chrześcijanie wschodni i zachodni, ale też wyznawcy sunnickiego i szyickiego islamu, Arabowie, Żydzi, Turkowie, Egipcjanie, Berberowie i Mongołowie – a nawet gromada Wikingów.

Dan Jones jest mistrzem popularyzowania historii. Posiada bezcenny dar snucia opowieści, od których nie można się oderwać, opartych na rzetelnej pracy naukowej.

Nigdy jeszcze epoka krucjat nie została przedstawiona w tak wyrazistych barwach i nigdy historii krzyżowców nie opowiedziano z takim rozmachem.

Przez stulecia chrześcijanie i muzułmanie żyli obok siebie – czasem w stanie wojny, a czasem w pokoju. Dopiero zajęcie Jerozolimy przez wojska chrześcijańskie w roku 1099 rozpaliło tlący się między nimi konflikt. Rozpoczęta się era krucjat – wojen religijnych trwających przez najbliższe kilkaset lat. Każda ze stron konfliktu zapamiętała go inaczej. Dan Jones dociera do wielu relacji i tworzy z nich swój pełny i wielowymiarowy obraz tej epoki, oddając głos także „niewiernym”.

Przejmująca i pełna werwy historia wypraw krzyżowych. Don Jona przedstawia imponujące grono postaci ze wszystkich zakątków krucjatowego świata, od wschodniego rejonu Morza Śródziemnego aż po południową Hiszpanię i od Bizancjum po Bałtyk. Łącząc barwny talent do opowiadania historii z bystrym okiem badacza potrafiącego wyszukiwać celne anegdoty, Jones przedstawia oryginalną i pełną życia – a zarazem precyzyjnie skonstruowaną – książkę o burzliwym konflikcie toczącym się w wiekach średnich, którego echa słyszymy po dziś dzień.

Jonathan Philips, wybitny znawca historii krucjat

Wspaniale opowiedziana przejmująca historia. Książka przenikliwa i inteligentna. Przedstawia szeroką panoramę zdarzeń, nie gubiąc perspektywy pojedynczych ludzi i budząc absolutny zachwyt.

Helen Castor, autorka Wilczyc i Joanny d’Arc

„Krzyżowcy” mnie zachwycili, dowiedziałem się z tej książki wielu fascynujących rzeczy. Dan Jones ukazuje nam prawdziwych ludzi uczestniczących w niezwykłych wydarzeniach.

Conn Iggulden, autor cyklu Zdobywca

__________

Dan Jones – brytyjski historyk, pisarz, prezenter telewizyjny i dziennikarz. Scenarzysta i prowadzący serii Netflixa pt. Tajemnice brytyjskich zamków. Autor m.in. bestsellerowej książki Templariusze. Rozkwit i upadek zakonu świętych wojowników. Mieszka w Surrey.

Stefan M. Żarów, Mensura Hominis. Dziennik małopandemiczny. Wydawca: Mieleckie Towarzystwo Literackie, Rzeszów 2020, s. 70.

Wypadki roku przestępnego 2020 po raz kolejny w historii cywilizacji spowodowały, że nagle życie z dnia na dzień może mieć absurdalny wymiar egzystencji. Wszystko co ziemskie ma formę przemijającą, lecz by dar życia posiadał najwyższą rangę nie należy nam godzić się na zło nawet na najmniejszy jego przejaw. Pandemia Covid-19 jest obecnie przejawem kolejnej formy zła w skali globalnej bez względu na fakt przyczyn jej wywołania. Codzienny trud jednostki wystawiony został na ryzyko utraty zdrowia, a nawet śmierci. Ponownie został zachwiany odwieczny rytm zdobywania przysłowiowego szczytu pchania mitycznego kamienia.

Działanie to sens naszej ziemskiej wędrówki – tu i teraz, sedno naszego być, w którym odnajdujemy cel podejmowanych czynności, kreację rzeczywistości. Jeżeli nie będziemy w stanie pokonać pandemii w chwili obecnej, to doraźnie wymusi ona na nas zmianę pewnych nawyków i przyzwyczajeń, a w dłuższej perspektywie może prowadzić do powstania nowych wzorców kulturowych.

Historia ludzkości wskazuje, że nie powinniśmy spocząć, poddać się, zaprzestać walki z niewidzialnym wrogiem. Pandemię czy jakąkolwiek inną formę zła nie można niczym usprawiedliwiać. Jak trafnie ujął to Albert Camus autor perły w światowej literaturze Dżuma, „W miarę możliwości nie należy być po stronie zarazy” dodałbym – w jakiejkolwiek jej przejawie i na jakiejkolwiek płaszczyźnie. Nie wolno nam przyzwyczaić się, okazywać inercję. Czy to aż tak wiele by nadal przeciwstawiać się i poszukiwać rozwiązania?

Stefan M. Żarów

Aleksandra J. Starostecka, Inny. Redakcja i posłowie: Jan Tulik. Redaktor prowadząca: Wioletta Tomaszewska. Opracowanie graficzne: Piotr Grzelańczyk. Korekta: Dominika Urbanik. Wydawnictwo Psychoskok sp. z o.o., Konin 2018, s. 90.

Intrygujący tytuł tomu poetyckiego „Inny” jest sugestywny, jednocześnie tkwi w nim subtelna przekora. To klarowny zestaw utworów w czterech odsłonach – rozdziałach o świeżych sformuło­waniach, obrazach. U Aleksandry J. Starosteckiej pojawiają się takie rozwiązania, zaciekawiają, wnoszą nową jakość. Istniało to już w po­przednich tomach, na przykład w zbiorze zatytułowanym „drzwi” (2016), który miałem możność czytać i opisywać. Tu podobnie, jak np. w wierszu „ona” – bo ona to enigmatyczna kobieta, lecz w istocie mowa o śmierci.

Aleksandra J. Starostecka jest poetką osobną, a i oryginalną w sposobie ujmowania swojego świata w formę wiersza. Stawia py­tania, wcale nie retoryczne, jest świadoma, że sztuka nie może po­sługiwać się dydaktycznymi sugestiami.

W poprzednich zbiorach poetki było wiele łagodności, ale i cier­pienia. Jeśli pojawiała się przeciwwaga, były to zazwyczaj błyski nie­określonej w czasie i przestrzeni nadziei. W „Innym” autorka zasiała sporą garść optymizmu zawartego w refleksyjności, wyciszeniu, co jednak wcale nie oznacza radosnych uniesień.

Z Posłowia Jana Tulika

Aleksandra J. Starostecka – mieszka w Dąbrowie Górniczej, nauczyciel-bibliotekarz, członek Stowarzyszenia Autorów Polskich Oddział Zagłębie. Autorka tomów poetyckich: Moja woda (2011), Jeszcze raz (2012), Pod powiekami (2014), Drzwi (2016).