Wyliczenie postaci, w jakie kwestia władzy i problemy z nią związane obecne są w naszej codzienności, zajęłoby wiele czasu i miejsca i z konieczno­ści pozostałoby niekompletne – nasze historyczne doświadczenie oczywiście nie jest zakończone, a ponadto zjawiska, które na pierwszy rzut oka nie kojarzą się z władzą, po bliższej analizie okazują się właśnie przejawami procesów, w których odgrywa ona główną rolę. Banałem jest stwierdzenie, że tego rodza­ju odkrycia są udziałem człowieka od zarania dziejów. Zostały one utrwalone w narracjach podstawowych dla ludzkiej kultury: w mitach i świętych księgach różnych religii. Biblijne opowieści o buncie i upadku aniołów oraz o grzechu pierworodnym człowieka można przecież odczytywać głównie jako historie wypowiedzenia posłuszeństwa, zakwestionowania władzy – w tym przypadku władzy absolutnej w sensie metafizycznym.

Ludzkie dzieje wydają się nosić na sobie piętno swego początku: walka o władzę i walka przeciwko władzy w różnych jej postaciach jest wciąż obecna w życiu zarówno jednostek, jak wspólnot, do których one należą, i życie to określa – również w tym sensie, że niekiedy nawet je odbiera. Odwołując się do kategorii władzy i walki, można nie tylko opisać historię polityczną czło­wieka, lecz także zbudować jej filozoficzną interpretację; można też starać się za pomocą tych pojęć zrozumieć każdą relację między ludźmi, a nawet relację jednostki do siebie samej (jak to uczynił na przykład Karol Wojtyła, opisując osobową wolność jako samostanowienie, którego warunki stanowią samoposiadanie i samopanowanie^*). Próby takie podejmowało i wciąż podejmuje wie­lu myślicieli i badaczy reprezentujących różne nurty filozoficzne i dyscypliny nauki – tak wielu, że poszukiwanie innych, bardziej podstawowych „motorów” działań człowieka może się nawet wydać bezzasadne. (...)

Patrycja Mikulska

^{_____________________________}

^* Por. np. K. Wojtyła, Osoba i czyn, w: tenże, „Osoba i czyn” oraz inne studia antropolo­giczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2000, s. 151-154.