Nowości książkowe

 

Plakat

Andrzej Dębkowski

 

Nie żyje Milan Kundera

 

12 lipca br. w wieku 94 lat zmarł czeski i francuski pisarz i eseista Milan Kundera. Urodził się 1 kwietnia 1929 roku w Brnie.

Od dziecka uczył się gry na fortepianie. W 1948 roku ukończył szkołę średnią w Brnie, potem studiował muzykologię i literaturę na Uniwersytecie Karola w Pradze – musiał je jednak przerwać w 1950 roku z powodów politycznych. Ostatecznie w 1952 roku udało mu się skończyć Wydział Filmowy i Telewizyjny Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze, gdzie później pracował jako wykładowca.

Dorastał w czasie II wojny światowej, gdy Czechosłowacja była pod okupacją niemiecką. Od 1948 roku należał do Czechosłowackiej Partii Komunistycznej, ale po dwóch latach został z niej usunięty za działalność antypartyjną. Te wydarzenia zainspirowały go do napisania powieści „Żart”, która była satyrą na życie w komunistycznym państwie i została wydana w 1967 roku. Już rok później z powodu krytyki systemu jego twórczość trafiła w ojczyźnie na czarną listę.

Podobnie jak inni czescy intelektualiści, tacy jak Václav Havel, był zaangażowany w Praską Wiosnę. Tamten okres zakończyła interwencja ZSRR i innych członków Układu Warszawskiego (Polska, Węgry, NRD i Bułgaria) w nocy z 20 na 21 sierpnia 1968 roku. W 1975 Kundera wyemigrował do Francji – najpierw pojechał do Rennes na zaproszenie uczelni, na której wykładał literaturę, a dopiero potem dotarł do Paryża.

W 1979 roku stracił czechosłowackie obywatelstwo po ukazaniu się francuskiego tłumaczenia nieopublikowanej wtedy jeszcze w oryginale powieści „Księga śmiechu i zapomnienia”. Wtedy zakazał przekładów swoich tytułów na język czeski. 

Czeskie obywatelstwo przywrócono Milanowi Kunderze po 40 latach.

W 1984 roku opublikował swoją najbardziej znaną książkę zatytułowaną „Nieznośna lekkość bytu”, która została uznana za arcydzieło literatury światowej. Cztery lata później powieść została zekranizowana, a w rolach głównych – małżeństwa żyjącego w Czechosłowacji właśnie w okresie Praskiej Wiosny – wystąpili Daniel Day-Lewis i Juliette Binoche.

Ostatnią powieścią napisaną w ojczystym języku była „Nieśmiertelność” wydana w 1990 roku.  W następnych latach pisarz nie zezwalał na tłumaczenie na czeski swoich kolejnych książek, a od tego czasu pisał już tylko po francusku.

Swoje powieści Kundera konstruował na podobieństwo muzycznych kompozycji – każdą w siedmiu częściach. „Człowiek, którego wiedzie poczucie piękna, przemieni przypadkowy zbieg okoliczności (...) w motyw, który już pozostanie w kompozycji jego życia. Wraca do niego, powtarza go, zmienia, rozwija – jak kompozytor temat swej sonaty” – napisał w „Nieznośnej lekkości bytu”.

W październiku 1995 roku otrzymał „Medal Za Zasługi” przyznane mu przez prezydenta Havla – odebrała go Hradczanach żona pisarza.

Ostatnią książkę, „Święto nieistotności” Kundera opublikował w 2013 roku. Została napisana po 13. latach milczenia.

Zdjęcie w tekście: https://pl.wikipedia.org/wiki/Milan_Kundera