Motto: Megalomania jest dobrym prawem każdego autora

Przykra wiadomość: nie istniejemy

W „Gazecie Wyborczej” ukazał się wywiad z Jackiem Dehnelem – wypowiedź wywołała liczne kontrowersje, szczególnie w ignorowaniu przez J. Dehnela innych organizacji pisarskich (Związek Literatów Polskich, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, Pen Club), niż jego własna Unia Literacka. To zapewne zabieg celowy, mimo że jego obecność w zespole działających przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego do spraw pola literackiego miała służyć reprezentowaniu wszystkich organizacji literackich.

Publikujemy poniżej wypowiedź w tej sprawie Marka Wawrzkiewicza, Prezesa Związku Literatów Polskich, istniejącego od 105 lat...  

Z należną uwagą przeczytałem obszerny wywiad, którego Jacek Dehnel udzielił „Gazecie Wyborczej”. W wywiadzie tym jest sporo trafnych diagnoz dotyczących poziomu czytelnictwa, sytuacji literatury i problemów ludzi pióra, tworzących, lub próbujących tworzyć polską literaturę współczesną. Są w nim też niezbyt precyzyjnie zaproponowane  sposoby naprawienia tej katastrofalnej sytuacji. Trzeba cenić każdą wypowiedź w tej sprawie – co też czynię – nawet jeśli są w niej fragmenty niesprawiedliwe i niezbyt mądre. Tak właśnie oceniam akapit, w którym Jacek Dehnel z właściwą sobie kategorycznością stwierdza, że jest w naszym czterdziestomilionowym kraju tylko jedna organizacja pisarska faktycznie zajmuje się wyżej określonym obszarem kultury – Unia Literacka, którą on właśnie kieruje.

Kilkanaście dni temu napisałem do P. Dehnela list, którego przyczyną był fakt powołania go – jako jedynego przedstawiciela środowiska pisarskiego – do firmowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – zespołu mającego proponować reformy funkcjonowania literatury. Pisarz uprzejmie odpisał na list podpisany przeze mnie, prezesa Związku Literatów Polskich. Już to mogło mu zasugerować, że jednak istnieją poza UL inne organizacje pisarskie, wielokrotnie liczniejsze i mające wielokrotnie dłuższą tradycję. Wiem też, że powiadomiła go o tym prezes Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, prof. Anna Nasiłowska. Są to jednak mało ważne dowody na nasze istnienie. Ważniejsze są inne, o których Jacek Dehnel nie wie lub nie chce wiedzieć.

20 maja Związek Literatów Polskich będzie miał 105 lat. Liczy obecnie przeszło 1000 członków skupionych w 17 oddziałach. Większość z nich prowadzi ożywioną działalność propagującą literaturę przez wydawanie książek swoich członków, biuletynów i periodyków, organizowanie konkursów, wieczorów poetyckich i promocji nowych pozycji książkowych.

Kilkadziesiąt lat liczą Poznański Listopad Poetycki, Polanickie Spotkania „Poeci bez granic”, od kilku lat odbywają się w Wielkopolsce „Konferencje Literackie”. Oddziały organizują też swoje plenery literacko-plastyczne, współdziałają z innymi stowarzyszeniami twórczymi. Festiwal „Warszawska Jesień Poezji” odbędzie się w tym roku po raz 53. W warszawskim Domu Literatury odbywa się corocznie 30-40 promocji nowych książek, wieczorów poświęconych ważnym rocznicom literackim, jubileuszy, sesji krytycznych, koncertów poetycko-muzycznych itd. Jacek Dehnel może tego nie zauważać, bo w Domu Literatury na tych imprezach nie bywa. Nie przypuszczam też, że uznałby za godne uwagi prowadzone przez nas lekcje poetyckie w szkołach, konkursy dla młodych poetów, współpracę z warszawskimi stowarzyszeniami twórczymi. Uważamy, że w czasach kiedy książki mają minimalne nakłady i kiedy praktycznie nie istnieje tzw. krytyka towarzysząca, wszelkie działania popularyzujące literaturę należą do obowiązków pisarzy. Sądzimy też, że nie ma nic uwłaczającego w tym, że autorzy książek niskonakładowych, które nie miały sukcesu komercyjnego, w różny sposób zabiegają o czytelników.

Można kogoś cenić jako pisarza, a jednocześnie nie zgadzać się z jego publicznymi wypowiedziami. Wolno chyba nie zgadzać się na swojego rodzaju uzurpatorstwo: Pan Dehnel nie reprezentuje wszystkich pisarzy polskich, a tylko niewielką ich część. Owszem, wiem, że ilość niekoniecznie oznacza jakość. Ale też próby eliminowania wszystkich nienależących do własnego grona, nie są oznaką wielkości. Co konstatuję bez satysfakcji.

Marek Wawrzkiewicz